De Mentale Ivoren Toren

De Mentale Ivoren Toren

Als je dit stuk begrijpt ben je een welvarend mens, want mensen die elke dag bezig zijn met overleven kennen de luxe van de mentale ivoren toren niet. Als je in de realiteit alles moet doen om te overleven, kun je het je simpelweg niet permitteren om er allerlei denkbeelden op na te houden over hoe dingen zouden moeten zijn.

Want dat is wat de mentale ivoren toren doet, constant denkbeelden produceren over de realiteit. Over jezelf hoe je wel en niet zou willen zijn, over hoe anderen zouden moeten zijn, over de buitenwereld en hoe we hiermee om moeten gaan.

Onze mentale vermogens hebben ons als mensen natuurlijk veel welvaart gebracht. Het vermogen om uit te vinden hoe dingen verbeterd kunnen worden heeft ons leven ontzettend veel gemakkelijker gemaakt, de meesten van ons hoeven niet meer naar voedsel te zoeken of te vechten voor het bestaan. Bij al deze prestaties heeft ons mentale vermogen de realiteit eerst geaccepteerd, vervolgens onderzocht en weten te verbeteren.

De mentale ivoren toren verbetert de realiteit niet maar wijst deze af. En vanuit het perspectief van de ivoren toren heb je dit niet eens door, ben je je niet bewust dat je de realiteit alleen maar aan het bekritiseren bent. Het lijkt rationeel tenslotte heel nobel om te denken aan hoe dingen zouden moeten zijn. Maar als het alleen bij dit denken blijft dat "over" de realiteit gaat, ontbreekt de acceptatie ervan en worden de problemen niet onderzocht hoe ze verbeterd kunnen worden.

Dit is niemands schuld. Er valt op veel gebieden niet zo veel meer te verbeteren qua welvaart, sterker nog we krijgen het inmiddels nauwelijks voor elkaar om het niveau van welvaart vast te houden. We zijn op de grens aangekomen wat onze mentale vermogens voor ons kunnen betekenen.

Maar we hebben deze vermogens natuurlijk nog wel in ons geestelijk systeem, dit proces blijft actief terwijl we er niet zo veel meer mee kunnen. Als dit proces los van de realiteit gaat draaien wordt het de mentale ivoren toren. Dan gaan we de realiteit onbewust negeren en afwijzen, en op een gegeven moment verliezen we het contact met onszelf en anderen. We komen terecht in de illusie dat we vanuit onze ivoren toren de realiteit naar onze hand kunnen zetten.

Contact met jezelf

Je komt dan terecht in een mentale wereld die geregeerd wordt door denkbeelden over hoe je zou moeten zijn, het beste uit jezelf halen, je alles kan bereiken als je maar goed genoeg je best doet, hoe dingen gedaan zouden moeten worden, hoe het zou moeten zijn.

Kijk maar naar de hoeveelheid problemen in de wereld om te zien dat het zo niet werkt, ondanks alle goede voornemens zijn we nog steeds bezig de wereld meer en meer te verwoesten. Zijn we intoleranter naar elkaar geworden. Nemen de angsten en frustraties alleen maar toe.

Als je zo vast zit in de mentale ivoren toren besef je niet dat het probleem in je eigen systeem zit. Het maakt je compleet blind voor wat je nou eigenlijk aan het doen bent en voor de gevolgen van je acties in de realiteit. En ga je, ondanks alle negatieve gevolgen in de realiteit, door met vasthouden aan je denkbeelden. Wat je dan feitelijk aan het doen bent is om de realiteit naar je denkbeelden proberen te dwingen, maar de realiteit verandert natuurlijk niet omdat je vindt dat hij anders zou moeten zijn.

In de realiteit voldoe je natuurlijk niet aan je denkbeelden over hoe je zou moeten zijn; zit je niet zo in elkaar, zie je er niet uit zoals je eruit zou willen zien, ben je niet altijd even eerlijk, heb je ook negatieve eigenschappen. Net als ieder menselijk wezen, dat is nou eenmaal de realiteit van onze natuur.

Vanuit de ivoren toren negeer je deze dingen in jezelf die niet in het beeld passen of je wijst deze af. Je zet delen van je systeem onder druk, probeert ze te verstoppen en je gaat je anders voordoen.

In de realiteit is dit een verraad van jezelf. En ook al gebeurt dit onbewust, het veroorzaakt alle problemen die je met jezelf hebt. Frustraties, pijn, angsten, depressie, schuld, schaamte, waardeloosheid, onbegrepen voelen en eenzaamheid worden allemaal veroorzaakt door dit verraad. Zo verwoest de ivoren toren de liefde voor jezelf.

Contact met anderen

Denkbeelden die je mentale ivoren toren produceert over andere mensen hebben een negatief effect op je relatie met je medemens. Anderen zijn natuurlijk ook gewone mensen net als jij, maar vanuit de ivoren toren worden ze al snel meer objecten dan mensen en worden hun negatieve eigenschappen bekritiseerd alsof ze het expres doen.

En omdat vanuit de ivoren toren ook deze eigenschappen van jezelf worden afgewezen, worden deze onbewust op de omgeving geprojecteerd. Zie je juist de afgewezen eigenschappen van je eigen systeem steeds terug bij anderen en worden deze uiteraard afgewezen.

Aan de andere kant heeft de ivoren toren bij sommige andere mensen juist de neiging te gaan idealiseren. Ze alleen maar positief te zien en alles te geloven wat ze zeggen. Op een voetstuk te zetten en alleen maar positieve eigenschappen te zien.

Aangezien niemand perfect is gaat dit natuurlijk vroeger of later tegenvallen, gaat iemand iets zeggen of doen wat niet in het ideale beeld past. Als dit gebeurt reageert de ivoren toren meestal met een totale afwijzing van deze mensen. Verandert het beeld van alleen maar positief naar volledig negatief, van idealiseren naar agressie. Zo verwoest de ivoren toren de liefde voor anderen.

Contact met de wereld waarin we leven

De rol die de mentale ivoren toren speelt in hoe we met onze wereld omgaan, beangstigt mij persoonlijk het meest.

Overal zie ik deze terug bij de mensen, bedrijven en instituten die de richting van onze toekomst bepalen. Allemaal benaderen ze de bestaande problemen vanuit de ivoren toren in termen van "hoe het zou moeten zijn" en "wat we zouden moeten doen".

Dus horen we natuurlijk altijd de juiste teksten vanuit de ivoren toren, maar verandert er in de realiteit niets. Mentaal klinkt het goed, maar de realiteit wordt juist genegeerd en dit is ook hoe steeds meer mensen zich voelen.

Wat mijns inziens volledig genegeerd wordt als het gaat om het aanpakken van de problemen in de wereld, is onze menselijke natuur zelf.

Kort gezegd; we doen met zijn allen net of we geen menselijke natuur hebben. Alsof er geen hebzucht in ons zit, geen oneerlijkheid of jaloezie of boosheid of wraakzucht of machtswellust of wreedheid of onverschilligheid.

Alsof deze eigenschappen geen rol spelen in onze problemen. We kunnen wel blijven verzinnen hoe allerlei dingen beter zouden kunnen, maar als het nergens gaat over deze eigenschappen in de menselijke natuur dan lukt dit natuurlijk nooit. Dat blijkt ook als je naar de realiteit kijkt.

We kunnen bedenken dat een eerlijke verdeling van welvaart voor vrede en stabiliteit zorgt in de hele wereld, maar zo zit de menselijke natuur niet in elkaar.

We kunnen bedenken dat we beter geen schadelijke producten kunnen fabriceren, maar zo dit de menselijke natuur niet in elkaar.

We kunnen fantaseren over een mooie schone toekomst, of jarenlange ruimtereizen in volledige onderlinge harmonie, maar zo zit....

Maar goed, dat zou wel lastig zijn voor degenen die het voor het zeggen hebben, want deze hebben zelf ook een menselijke natuur die ze dan dienen te erkennen. Het is niet zo dat men zich hier niet van bewust is, regelmatig wordt er gesproken over de noodzaak van "meer openheid en transparantie".

Zolang de mentale ivoren toren regeert en menselijke natuur niet erkend wordt zullen dit helaas altijd loze slogans blijven, kan men zich simpelweg niet permitteren om open en eerlijk te zijn. Zullen de echte problemen genegeerd worden, en zullen we ons blijven gedragen alsof we geen menselijke natuur hebben.

Het probleem met negeren is dat als we ze niet in het oog houden, de negatieve eigenschappen van de menselijke natuur ongestoord hun gang kunnen blijven gaan. Dit is alsof er een inbreker in je huis is, maar je dit niet wilt weten. Dan wordt je huis leeggeroofd zonder dat je hier iets aan doet, want je negeert tenslotte het feit dat dit gebeurt.

We gebruiken onze mentale vermogens helaas te vaak om onze menselijke natuur te ontkennen, te rationaliseren en goed te praten. Zo verwoest de ivoren toren de liefde voor onze eigen leefwereld.

Uit de ivoren toren

Ik heb geleerd dat als ik pijnlijk door iets geraakt word, dit betekent dat er een illusie geraakt wordt. Dat iets in de realiteit niet zo blijkt te zijn als ik dacht, hoopte, verwachtte, droomde. Dit zijn vaak vrij diepe denkbeelden die meestal onbewust blijven, ik heb geleerd deze pijn te gebruiken om mij bewust te worden van de illusies in mijn geest.

Waarom weet ik nog steeds niet, maar de meeste van dit soort pijnlijke ervaringen heb ik gehad in het onder ogen komen van de menselijke geest, die van mezelf en van de mensheid in zijn geheel. Ik heb geen idee waar we de ideeën over onszelf vandaan halen, als je naar de realiteit kijkt van wat we aan het doen zijn.

We denken dat we beter zijn dan alle andere wezens, terwijl we tegelijkertijd constant in conflict zijn met onszelf of anderen en we onze eigen leefwereld kapot aan het maken zijn.

Het is ook niet iets waar we iets aan kunnen doen, het is kennelijk een consequentie van de manier waarop ons geestelijk systeem werkt en wat we leren vanuit de buitenwereld, deze illusies zitten nou eenmaal in ons systeem verankerd.

Het doet wel pijn om deze illusies over onszelf onder ogen te komen, maar het bevrijdt je bewustzijn uit de mentale ivoren toren. Niet alleen zit je dan een stuk beter in je vel omdat je voelt dat je jezelf nu echt accepteert, maar het is de enige echte oplossing voor de problemen in de wereld die we zelf veroorzaken.

Ik hoop dat we vanuit liefde voor onszelf en elkaar uit onze mentale ivoren toren kunnen komen, en zo de volgende stap zetten in de menselijke evolutie.

Peter van Santen nov 2021