Gevoel

De lading van je geest

Gevoel en de realiteit
 
 

Wat is gevoel

Je gevoel is niet bijzonder, mysterieus, vaag of verheven. Het heeft geen diepere betekenis en is geen boodschap uit een andere dimensie van je wezen. Het is de eerste instinctieve reactie van je geest op de realiteit, kort gezegd een aangename of onaangename reactie op je waarneming.

Je waarneming interpreteert iets wat je meemaakt en de component gevoel voegt hier een ‘aroma’ of ‘kleur’ aan toe. Wat voor gevoel er in je opkomt is afhankelijk van de manier waarop je waarneming de realiteit interpreteert. Gevoel voegt een gevoelsmatige lading toe aan je ervaringen, bij wat je nu meemaakt of een herinnering ergens aan.

Deze lading werkt in je geest als het kijken door een gekleurde bril, het kleurt hoe je dingen ziet en heeft invloed op het hele functioneren van je geest. Hoe je denkt, kijkt, luistert, praat, welke beslissingen je neemt en hoe je reageert.

Roept een ervaring bijvoorbeeld de neiging in je op om iets te vieren, te omarmen. Geeft het je vertrouwen, kracht en motivatie. Of is je eerste reactie om ermee te gaan vechten, te worstelen, te vrezen of te ontlopen.

De basisreacties van je gevoel

Gevoel kun je onderverdelen in acht soorten reacties op de realiteit. Deze zijn liefde, vreugde, geloof, vitaliteit, boosheid, verdriet, angst en lethargie.

Liefde is het gevoel van acceptatie, affectie, respect en verbondenheid. Je bent in staat om de realiteit volledig te accepteren zoals deze is. Je voelt je in harmonie met jezelf en je omgeving.

Vreugde is het gevoel van blijdschap, vrolijkheid en voldoening. Het wordt veroorzaakt door inspanning, je voelt je blij en tevreden over iets waar je energie in hebt gestoken. Iets wat je in de realiteit hebt gedaan, geleerd of bereikt dat je moeite heeft gekost.

Geloof is het gevoel van vertrouwen en hoop. Iets in de realiteit geeft je de energie om niet op te geven en vol te houden. Je voelt je gesterkt door iets wat iemand zegt of door te denken aan de dingen die belangrijk voor je zijn.

Vitaliteit is het gevoel van veerkracht, daadkracht en levenslust. De realiteit laat je je licht, levendig en optimistisch voelen. Je problemen lijken een stuk kleiner te worden. Alles ziet er rooskleurig voor je uit.

Boosheid is het gevoel van vechten, afkeer en afwijzing. Je wil iets niet wat gebeurt en voelt je gefrustreerd, geïrriteerd of agressief. Je verzet je tegen de realiteit en wil deze niet accepteren. Alles in je zegt alleen maar ‘nee’.

Verdriet is het gevoel van pijn en leed. Je lijdt onder iets wat in de realiteit gebeurt, voelt je droevig en treurig. Pijn in je lichaam is een andere pijn dan verdriet, maakt je niet per se verdrietig. Verdriet voel je als iets niet voldoet aan de verwachtingen die je er over hebt, iets in de buitenwereld of in jezelf.

Angst is het gevoel van vluchten, verstijven en verstoppen. Je vreest iets wat in de realiteit gebeurt of kan gaan gebeuren. Je voelt je nerveus en wil dit het liefst ontlopen. Je bevriest van binnen en doet niets meer, of kunt alleen nog maar aan wegvluchten denken.

Lethargie is het gevoel van opgeven en opgebrand zijn. Je voelt je futloos, zwaar, leeg en alles kost je enorm veel moeite. Je ziet de realiteit niet meer zitten en voelt je niet meer in staat om ergens iets aan te doen. Je denkt dat het nooit meer goed komt, hebt het gevoel in een hoekje te willen gaan zitten en alles te ontlopen, ontkennen en vergeten.

Omgaan met je gevoel

Gevoel activeert op zijn beurt weer je denken. Hoe meer lading er in je gevoel zit, hoe meer je denken erdoor beïnvloed wordt. Bij sterke gevoelens kan je denken helemaal meegesleept worden en kom je in een cirkel van gevoel en denken terecht. Of je gevoelsmatige reactie terecht is of niet doet er eigenlijk niet toe. Het is belangrijk dat je je gezond verstand niet verliest, dat je heldere beslissingen kunt blijven nemen.

Door te weten welke lading er in je geest zit en wat voor reactie dit is op de realiteit, zorg je ervoor dat je denken niet vast komt te zitten in de gekleurde bril van je gevoel. Hiermee voorkom je dat je stomme dingen doet vanuit negatieve gevoelens en dat je jezelf kwijtraakt in positieve gevoelens, waardoor je ook weer dingen kunt gaat doen die niet goed voor je zijn.

Het verschil te zien tussen de realiteit en je gevoelsmatige reacties erop bevrijdt je uit de greep die gevoelens op je hele geestelijke proces kunnen krijgen. Dit geeft een grote verlichting in de innerlijke reacties op je gevoel en helpt te voorkomen dat een gevoelsmatige lading sterker wordt.

Als een aangenaam gevoel minder verstoord wordt door mentale reacties, geeft dat je een veel diepere ervaring. En je hebt minder moeite als zo’n fijne ervaring weer voorbij is, simpelweg omdat je deze niet vasthoudt met je denken.  

Het heeft ook een positief effect als je last hebt van een onaangenaam gevoel. Het is je mentale reactie erop die de lading sterker maakt. Alles wat je aandacht geeft wordt sterker: hoe harder je probeert een onaangenaam gevoel weg te krijgen, hoe groter de lading ervan wordt. Door over je gevoel na te gaan denken hou je het juist langer vast.

Wil je nog verder aan je gevoel werken, probeer dan niet iets aan je gevoel te veranderen. Als je dit al eens geprobeerd hebt zul je er achter gekomen zijn dat dit niet werkt, alleen maar leidt tot teleurstelling en frustraties. Werk aan de oorzaak van je gevoelens, de component waarneming. De manier waarop je waarneming de realiteit interpreteert zorgt tenslotte voor een bepaalde gevoelsmatige reactie.

Je gevoel kan je op deze wijze helpen om bewust te worden wat er in je waarneming gebeurt. Kijk naar de realiteit en je gevoel, wat is het verschil hier tussen. Wat zegt dit verschil over de manier waarop je waarneming de realiteit geïnterpreteerd heeft.

Je zult merken dat dit inzicht in je waarneming er vanzelf voor zorgt dat je instinctieve gevoelsmatige reacties veranderen. Dat je negatieve reacties verminderen en je veelvuldiger positieve gevoelens ervaart.

Je gevoel werkt logisch en begrijpelijk. Je kunt het gebruiken om inzicht te krijgen in je waarneming en zo het hele proces van je geest meer te gaan doorzien. Je kunt je gevoelsmatige reacties veranderen en je denken uit de greep ervan bevrijden.

Als je maar één ding niet uit het oog verliest, of eigenlijk twee: gevoel en realiteit.

Peter van Santen, dec 2021