Wat is je geest

Het onzichtbare deel van je bestaan

Het onzichtbare zichtbaar maken

Van denkbeeld naar proces

Wat je "geest" genoemd wordt is in de kern een functie van je lichaam. Kort gezegd het proces wat input verwerkt tot output, wat je meemaakt verwerkt tot iets begrijpelijks en een reactie erop produceert.

Het lastige is dat je geest niet zichtbaar is zoals je lichaam, het is geen 'ding' dat je kunt zien. Je kunt vele theorieën vinden over de menselijke geest, maar deze helpen je niet verder als je probeert te begrijpen wat je geest is.

Dit kan ook niet anders, want deze theorieën komen uit de geest zelf. De geest die zichzelf probeert te interpreteren zonder zichzelf te kunnen zien. Die zichzelf gaat interpreteren zoals hij met alle dingen doet, als iets wat vast is. Als een object of voorwerp.

Deze benadering werkt niet, op deze manier zul je er nooit in slagen het raadsel van je geest op te lossen. Integendeel, deze denkbeelden blokkeren juist de manier waarop je het onzichtbare wél kunt gaan zien. Verhinderen dat je gaat zien dat je geest een proces is.

Een proces is een opeenvolgende keten van een aantal dingen die elkaar in beweging brengen. Je kunt dit vergelijken met een rij dominostenen die elkaar één voor één in een bepaalde volgorde omstoten, de hele keten van  omvallende stenen noem je het proces.

Een onzichtbaar proces is in wezen niets nieuws. Elektriciteit en lucht zijn processen die je niet kunt zien, maar ze spelen een hele grote rol in je leven. En omdat ze een proces zijn, en dus iets wat in beweging is, kun je ze wel waarnemen en als het ware zichtbaar maken.

Zichtbaar maken van je geest werkt net als bij b.v. lucht. Dit is geen vast ding en je kunt het niet zien. Maar je ervaart lucht wel degelijk als proces; als het zacht of hard waait, warm of koud aanvoelt, vochtig is of droog.

Lucht bestaat uit allerlei onderdelen, waarvan zuurstof de belangrijkste is voor je lichaam. Het heeft kenmerken als hoge en lage druk, en bevat allerlei andere zaken zoals pollen, stof, virussen, geuren.

Omdat je al deze bewegende dingen kunt waarnemen, kun je lucht gaan "zien". Ga je begrijpen wat het is door te onderscheiden uit welke onderdelen het bestaat, welke kenmerken het heeft, welke andere zaken het bevat, hoe de processen erin werken.

Het proces van je geest

Omdat je geest onzichtbaar is moet je dus kijken naar de bewegingen erin. Net als bij lucht zie je anders niets.

Dit is erg belangrijk om te onthouden omdat je anders weer gemakkelijk in "denken over" terecht komt en vergeet te kijken naar wat er echt in je plaatsvindt.

In eerste instantie is dit lastig omdat je menselijke geest heel dynamisch en veranderlijk is. Continu gaan er allerlei processen in om, ontstaan denkbeelden, gedachten, ideeën, reacties enzovoort.

De werking van je geest laat zich heel goed vergelijken met de werking van een beeldscherm. Dat bestaat uit verschillende onderdelen die samenwerken om een beeld te produceren. Dit beeld wordt in een hoog tempo telkens opnieuw opgebouwd. Het wordt ververst. En door het hoge tempo van die verversingen, zie je een bewegend beeld.

Geestelijke processen werken net zo. Het beeld van de realiteit wordt telkens opnieuw gevormd. En dat gaat in een dermate hoog tempo, dat je beweging en verandering ervaart.
Het is logisch dat het op deze manier werkt. Als de realiteit niet telkens ververst werd, zou je vastzitten in een onbeweeglijk moment in je leven.

Het is moeilijk om in al die beweging en dynamiek iets te kunnen onderscheiden. Daarom is het verstandig om bij de basis te beginnen, en dat is te gaan herkennen uit welke componenten je geestelijke processen bestaan.

Net als bij een beeldscherm is je menselijke geest opgebouwd uit een aantal vaste componenten. Deze hebben een functie en werken in een bepaalde volgorde, inzicht hierin zal je een veel groter bewustzijn geven over alles wat er in je omgaat.

Behalve deze vaste componenten zijn er ook allerlei andere eigenschappen die een rol spelen in deze processen. Die wisselend aan- en afwezig kunnen zijn, die kunnen verschillen in sterkte, die kunnen verschillen in samenstelling. Die ervoor zorgen dat je geestelijk proces zoveel dynamiek en variatie heeft.

Deze mentale factoren kun je onderverdelen in drie groepen; kwaliteiten, hindernissen en instrumenten. Inzicht hierin zal je veel meer grip geven op de processen in je geest.

Naast te weten waar je geestelijke processen uit bestaan, is het belangrijk om deze kennis je ook echt eigen te maken. Dat je alles wat besproken wordt ook in jezelf gaat herkennen. Om het overzichtelijk en behapbaar te houden worden alle componenten, kwaliteiten, hindernissen en instrumenten uitgebreider uitgelegd in aparte artikelen die je op deze pagina van de website terug kun vinden.

De onderdelen van je geest

Als je een camera wilt repareren zul je dienen te weten uit welke onderdelen hij bestaat, hoe deze werken en waar ze thuishoren. Maar als je alle onderdelen naast elkaar legt zoals op bovenstaande foto dan lijkt dit nauwelijks nog op een camera.

Met je geest werkt dit net zo. Om er iets mee te kunnen zul je deze uit elkaar moeten halen, de onderdelen ervan leren kennen en begrijpen waar ze bij  horen. Alleen kun je helaas geen foto maken van de onderdelen ervan, dat zou alles een stuk gemakkelijker maken.

Bij gebrek aan een foto zul  je voor jezelf een beeld moeten vormen van deze onderdelen, waar ze thuishoren en waar ze voor zijn. Hieronder vind je een compleet overzicht van de onderdelen van je geest, verdeeld in vier groepen. De onderdelen zelf worden apart behandeld, hieronder vind je de informatie die je nodig hebt over de groep waar ze bij horen en wat de functie van die groep is.

Als je op één specifiek onderdeel van je geest focust is het heel gemakkelijk om te vergeten wat de plaats ervan in het geheel is. Dit kun je vergelijken met focussen op één onderdeel van een camera en begrijpen hoe dit werkt, maar niets weten van alle andere onderdelen en op welke plaats dit onderdeel in het geheel past. Aan deze kennis heb je in de praktijk niet zo veel.

Weten waar een onderdeel in het geheel past is dus essentieel om een compleet beeld van je geest te vormen. Dit betekent eenvoudigweg dat je bij b.v. gevoel weet dat dit een component is, en hoe de componenten werken. Dat je bij aandacht weet dat dit een kwaliteit is, en wat kwaliteiten zijn. Dat je bij boosheid weet dat dit een hindernis is, en wat hindernissen doen. Dat je bij beheersing weet dat dit een functie is, en wanneer je deze kunt gebruiken.

Je zult merken dat het op deze manier niet zo moeilijk is als het lijkt om je geest te gaan zien. Dat je door hier mee bezig te zijn in je dagelijks leven vanzelf meer gaat  begrijpen wat er in je gebeurt. Dit geeft je zelfbewustzijn een enorme boost zonder dat je iets hoeft te veranderen aan jezelf, je hoeft alleen maar het onzichtbare zichtbaar te maken.

Componenten

De componenten van je geest zijn waarneming, gevoel, mentale constructies en bewustzijn. Samen met je lichaam vormen ze je hele menselijke wezen.

Het proces dat ze vormen werkt vrij begrijpelijk; je maakt iets mee en het eerste wat je geest doet is het verwerken van deze waarneming.

De manier waarop waarneming iets verwerkt veroorzaakt een basisgevoel in je geest.

Waarneming en gevoel samen veroorzaken de aanmaak van denkbeelden over het gebeurde. Deze denkbeelden worden ook wel mentale constructies genoemd omdat dat is wat ze zijn, constructies van een geestelijk proces.

Er zit één bedrieglijke component bij die de indruk wekt in een opeenvolgend rijtje te horen en dat is bewustzijn. Waarneming, gevoel en mentale constructies zijn als dominostenen, ze veroorzaken elkaar, volgen elkaar op. Maar bewustzijn is verbonden met de drie andere componenten, zorgt ervoor dat je deze bewust bent. Er is dus waarnemingsbewustzijn, gevoelsbewustzijn en bewustzijn van mentale constructies.

In de praktijk gaat het er om dat je waarneming, gevoel en mentale constructies uit elkaar leert halen. Los van elkaar kunt zien, en begrijpt hoe ze elkaar automatisch beïnvloeden. Je zult merken dat dit inzicht er voor zorgt dat je minder meegesleept wordt in dit proces, waardoor je vanzelf meer rust en controle gaat ervaren in je leven.

Kwaliteiten

De kwaliteiten van je geest zijn aandacht, onderzoek, energie, vreugde, kalmte, concentratie en gelijkmoedigheid.

Laat de term "kwaliteiten" je niet bedriegen, dat ze zo genoemd worden betekent niet dat ze per definitie "goed" zijn. Negatieve acties bevatten ook veel van deze kwaliteiten.

Het zijn mentale factoren die zo worden genoemd omdat ze de kwaliteit bepalen van je geestelijk presteren. Of je helder bent of niet, scherp of sloom, gefocust of afgeleid. Ze worden ook factoren van verlichting genoemd omdat hoe sterker ze zijn, hoe lichter je geest aanvoelt.

In de praktijk gaat het erom dat je deze kwaliteiten bewuster leert gebruiken. Als je weet hoe deze eruit zien en aanvoelen, is het bewustzijn ervan voldoende om ze op te roepen. Dat je ze op de goede momenten kunt gebruiken om innerlijk de juiste focus en balans te bewaren in wat je meemaakt en bij wat je doet.

Hindernissen

Je menselijke geest bevat niet alleen mooie en positieve eigenschappen. Hij huisvest ook een aantal mentale factoren die een negatieve invloed hebben op je geestelijk functioneren. Ze staan aan de basis van alle negativiteit die in je geest wordt gefabriceerd.

De hindernissen in je geest zijn meningen, zintuiglijke afleiding, boosheid, onrust en zorgelijkheid, luiheid en traagheid, twijfel.

Op het eerst gezicht lijken deze hindernissen misschien onschuldig, of ben je geneigd ze te bagatelliseren. Want als ze niet erg sterk zijn ervaar je er niet veel problemen door. En als je wel last hebt van de negatieve effecten ervan heb je niet altijd door dat deze de oorzaak zijn van je problemen. Bijvoorbeeld omdat het rationeel gezien logische en vanzelfsprekende reacties lijken, je denkt dat er goede redenen voor je negatieve reacties zijn. Maar door zo te denken ga je voorbij aan het effect dat de hindernissen op je geestelijk functioneren hebben.

Om de hindernissen echt te begrijpen, kun je het beste kijken naar de directe ervaring ervan. Word je bewust hoe ze werkelijk aanvoelen en wat ze met je geest doen.

Want ze hebben een werking die je kunt vergelijken met onkruid, als je niet oplet overwoekeren en verstikken ze alles. Als ze sterk genoeg zijn, brengen ze je hele geest in een negatieve staat.

Bovendien veroorzaken ze niet alleen innerlijke problemen, maar ze verstoren en blokkeren ook de aandacht en motivatie die je nodig hebt bij de dingen die belangrijk voor je zijn. Vandaar dat ze hindernissen worden genoemd, ze hinderen je inspanning om te doen wat je wilt en wat goed voor je is.

Aan deze negatieve invloed van de hindernissen is niet te ontkomen want ze zijn vaste onderdelen van je geest. Hoe goed het ook met je gaat, ze zorgen er vroeger of later voor dat er toch altijd weer iets negatiefs in je geest opkomt.

In de praktijk is het allereerst belangrijk om te accepteren dat de hindernissen een vast onderdeel van je geest zijn. Hierdoor raak je minder uit balans als ze opkomen in je geest, simpelweg omdat je weet dat ze erbij horen. Je sust jezelf niet langer in slaap met het idee dat alles toch goed gaat of alles goed zal blijven gaan, je hoeft je er niet meer schuldig over te voelen of voor te schamen. Geeft je automatisch meer innerlijke rust.

Als je vervolgens eerlijk en open kijkt naar wat de hindernissen met je doen, krijg je meer inzicht in de oorzaak van je geestelijke problemen. Kun je gericht werken aan de hindernissen die je geest overwoekeren. Je kan ze niet wegkrijgen maar je kunt wel de verstorende en belemmerende werking ervan verminderen.

Je kunt dit vergelijken met het snoeien van een klimplant die een raam in je huis zover heeft overwoekerd dat je niet meer naar buiten kunt kijken. Hoe meer takken je snoeit, hoe meer je weer door het raam kunt kijken. Uit de greep van de hindernissen komen geeft je hele geest meer helderheid en uitstraling.

Instrumenten

Instrumenten zijn de mentale factoren die je ter beschikking hebt bij wat je doet en hoe je dingen aanpakt in je leven. Ze hebben - afhankelijk van de omstandigheden - een gespecialiseerde toepassing met direct effect in de praktijk. Omdat ze bepalend zijn voor de vaardigheid waarmee je dingen doet worden ze instrumenten genoemd.

De instrumenten die je geest ter beschikking heeft zijn denken, beheersing, juist gebruik, geduld, vermijding en verwijdering.

Je kent deze instrumenten allemaal. Ze lijken misschien eenvoudig en alledaags, maar je hebt ze regelmatig nodig en gebruikt ze waarschijnlijk dagelijks. Bewust of onbewust, verplicht of vrijwillig; zonder deze instrumenten, bereik je niets. Hoe goed of slordig je dingen aanpakt in de praktijk, wordt grotendeels bepaald door hoe je de functies gebruikt.

De instrumenten zijn gemakkelijk te gebruiken. Je hoeft alleen maar even bewust te zijn van het feit dat je ze hebt en waar je ze voor kunt gebruiken. Dat is meestal genoeg om ze te activeren. Het enige probleem is eigenlijk dat op de momenten dat het er toe doet, je niet altijd bewust bent van dat je ze hebt. Er simpelweg niet aan denkt om ze te gebruiken.

Zoals bij veel processen in je geest verloopt het gebruik van de instrumenten meestal onbewust en in patronen; ingesleten manieren waarop je in bepaalde situaties telkens dezelfde gereedschappen gebruikt. Al je de beschikbare instrumenten bewuster en gerichter gaat gebruiken zorgt dat ervoor dat je vlotter en zekerder wordt in alles wat je doet. Je ervaart meer zelfvertrouwen en dingen zullen je gemakkelijker afgaan met betere resultaten.

Zichtbaar zijn

Ik hoop dat deze uitleg je helpt om je onzichtbare geest meer zichtbaar te maken. Dat je wat gerichter naar binnen kunt kijken en beter gaat begrijpen wat je ziet.

Zichtbaar zijn is een term waarmee meestal bedoeld wordt dat je zichtbaar bent voor anderen. Het komt niet zo vaak aan bod dat je ook zichtbaar kunt worden voor jezelf, dat je jezelf kunt leren accepteren door inzicht te krijgen in je eigen geest.

Je hele menselijke geest te kunnen accepteren zonder hier helemaal door bepaald te worden is de hoogste vorm van zelfacceptatie die er is. Wat vanzelf leidt tot meer acceptatie van de andere levende wezens om je heen. Gewoon door naar binnen te leren kijken.

Peter van Santen, nov 2021